Слова на букву ф. Русско-Даргинский словарь. Исаев М-Ш.


А  Б  В  Г  Д  Е  Ё  Ж  З  И  К  Л  М  Н  О  П  Р  С  Т  У  Ф  Х  Ц  Ч  Ш  Щ  Э  Ю  Я 

 

фабриковать несов.

  1. фабрикализир дурайэс
  2. къалипличил дурайэс
  3. къалп бирес фазан .и фазан, кьарла гIяргIя (дагъа)

факел м тТерхьала хъарличи дедибти цIа

факт м

  1. биубси; кабикибси (анцIбукь, баркьуди); лебси секIал.
  2. факт вводное слово гьай-гьай.
  3. факт, частица гIе, марлира, илкьяйда саби. ♦ Факт, что- гьарли-марли, дурусли. Факт тот, что- анцIбукь илизиб саби. Невероятно, но факт – вирхаэс къиянни саби, амма анцIбукь тяп илкьяйда саби. Не факт– кьабулагардеш иргъахъуси гъай.

фактический -ая, -ое лебсигъуна; лебси аги чебиахъуси; лебси секIайчи балбикибси.

фальшивый -ая, -ое

  1. къалпси, къянаси.
  2. дурусли ахIенси; (хIякьикьатличи) мешули ахIенси.
  3. бяхIягар, къянбар; кIибяхIян.
  4. гIячихъдеш агарси; урехила, таваккалла.

фамилия ж фамилия (кьамла у) (фамильное сходство чиди-биалра жинсличи хасти баркьудлуми; ца жинсла адамтала цаличи ца мешудеш)

фанатизм м фанатизм (динничи чекайзурси адамла яра сегъуна-биалра пикри-баркьудилизи атIунси адамла) пикриикIни ва тIабигIят.

фанера ж фанера (букIулси уркьули)

фантазия ж

  1. (творчествола шайчибси) гьунар, пагьму; пикрибарес бални.
  2. хьул.
  3. пикрикабарибси, биэс хIебируси.
  4. хIяслиз дигиаурси секIал, гIяжаибси баркьуди.
  5. (азадси) музыкала произведение.

фантазёр м детхIерути секТултачи хьуликТан, илдигъуити пикридираы

фантастический -ая, -ое

  1. см. фантастика.
  2. хьулличи мешуси; тамашала сихIрула, гIяжаибси.
  3. лебгIеб тамашала, биэс агарси, берхахъес хIейруси.
  4. урхIмешуагарси, гIяжаибли тамашала.

фараон м пиргТяван (жяв заманала Египетла пача).

  1. жявхIелла Египетлизиб: пиргIяван (пачала у).
  2. полицияла хIянчизар (чеу).

фартук м

  1. гьалайхъан.
  2. мухча, къап, кьачIа.

фарфор м

  1. чини, гачI.
  2. гачIла ваяхI; гачIла тIалхIяна чинила тIалхIяна.

фарш м

  1. белкьунси диъ.
  2. (белкьунси диълизибадси) берка бухIнала; дарг.

фаршировать несов. (белкьун диъла) дарг кадирхьес; даргли бирцIес.

фасад м юртла гьалала бяхI.

фасоль ж гуржи хъара, далкIа хъара, хIяжла хъара, пал хъара

фасон м палтарла жура Держать фасон халаурхес, хамиэс Не фасон лайикыш ахIен, асухIебирар, бачкIли ббулхъан

фауна ж (дугIпа) мицIираг

фаэтон м фаэтон (урхьула арцан)..

  1. (хъар гьаргбируси) пайтун.
  2. (хъар гьаргбируси журала) машина.

фейерверк м ранг-рангли ухути шалми. устроить фейерверк гIягIниагарти дахъал гъай дарес

фиалка ж гулвава. ♦ Ночная фиалка – цIуба дибгIянти вавнала чубкличилси бухъала.

фигура ж

  1. геометриялизиб: фигура (сурат), кьаркьала.
  2. куц, кабиз (делхълизиб, арцурхIели).
  3. адамла яра мицIирагла сурат.
  4. кьаркьала, къаралди.
  5. чехиб. адамла лишантачила: халаси, кьиматла, селра ахIенси (адам).
  6. картабала халал карта.
  7. (гъай жагадирахъуси) дев яра девла цахIнабик.

фиктивный -ая, -ое къалпси, къянаси, агарси, биъхIебиуси.

филин м хала тIума, гугмяхIи.

филология ж филология мезлизибси ва литературала творчестволизибси халкьла рухIласи культура руркъути лерилра гIилмурти.

фильтр м

  1. шинкIадешлуми, газани амъудируси (камъуси) прибор.
  2. ругертала тумутлизирад белгити нурани декIардируси гIягIниахъала.

фильтровать несов. умъэс фина. п ахир, таманбиъни финансы ед. нет арц

финик м чумиздаг.

финиш м

  1. спортла хъярхъдешличи абзла ахирла бутIа.
  2. илгъуна абзла ахир, дуб, къел.
  3. ахирла дублис гьалабси белгиси ургала (гьарахъдеш, манзил).

финка ж

  1. пинкIа-дис, хала дис (кьяртIайчилси).
  2. тяхъия кьапIа (гулила).

фиолетовый -ая, -ое манавша, манавша рангла.

фитиль м

  1. пилта.
  2. чял.
  3. пархбикIуси шнур. ♦ Фитиль (фитиля) вставитькому–
  4. ватIес, гIяйиб чебихьес;
  5. селизив-биалра гьалаикили вайси барес.

флаг м байрахъ. ♦ Под флагомчего, – гьарли-марти мурадуни, кьасани села-биалра уди дигIяндарили. Остаться за флагом– мурадличи хIеэс чина-биалра ахIецIахъес..

  1. цацадехIти гьаларла умазиб: дявила гамурбала командующийличи хасси, дявила гамиличи хасси;
  2. байрахъличи хасси ибти мягIн. учидяхъ дугьбала цаибил бутIа.

флора ж духълуми.

фокус м

  1. халали чебиахъуси шишализибад бухъунси шала цахIнабикибси мер.
  2. объектитвли се-биалра гIячихъли чебиахъуси мер.
  3. демдри дакIудухъунси мер.
  4. цахIнадикибси мер, бекIси мер (центр)..
  5. хIулби дилгьуси уюн.
  6. чехиб. масхара, масхарала баркьуди, гIямал.
  7. чехиб. хабарагарси иштяхI, хьул.

фонд м

  1. арц, арцла сурсатуни.
  2. (села-биалра) сурсатуни.
  3. дурхъати кагъурти.
  4. чехиб. (сегъуна-биалра баркьудилизибси, бизнеслизибси) аги.
  5. жамигIятла организация (сегъунти-биалра мурадлумас арц дурчуси ва харждируси). ♦ Золотой фонд -
  6. см. золотой запас;
  7. обществола, илала сегъуна-биалра бутIала бегIлара гIяхIтигъунти дагьрила цIакьани.

фонетика ж

  1. гъайла тIамрачила гъайбикIуси грамматикала ца бутIа.
  2. мезла лерилра тIамри.

фонтан м

  1. (турбализибад, тIярхъилизибад чеди парчбикIуси шинкIадешла, газла) чухи.
  2. (жагадешлис шин лайдикIахъуси) фонтан, парчикI.

форма ж

  1. бухIнабуц биънила тяхIяр.
  2. чебаала, чедила, куц.
  3. художествола произведениела каргьнилашалти гIягIниахълуми ва тяхIяр-кьяйда.
  4. мез руркънилизиб: девла жураби, дев барсбикIнила жураби.
  5. чехиб. куц, куц-кабиз (бухIнабуцличи къаршиси).
  6. (села-биалра) кабизахъурси тяхIяр, кьяйда.
  7. (се-биалра сегъуна-биалра куцличи биркахъуси) къалип.
  8. ца журала палтар, санигIятла палтар.
  9. кьаркьа кабиз. ♦ В форме–
  10. сунела цIакьани, устадеш, имканти дакIударес виэсси агиличив, гIяхIил валкьаурли;
  11. секьяйда-биалра аргъахъили биэс, сегъуна-биалра жураличиб биэс.

формат м (кабяхъибсила, тетрадьла, кIапIила) умцла-кьадар, халадеш.

формировать несов.

  1. (белгиси) жураличи буршес; ахирличи биркахъес; алкIахъес.
  2. цалабирхъес, алкIахъес.
  3. цахIнабирхъес (поезд, карбан).

формироваться несов.

  1. кабилзес, кабизурли таманбирес.
  2. алкIес, бетарес, цалабиркес.
  3. (кьаркьайзиб) билкьес, халабикIес.

формула ж

  1. къантIси аргъахъни (дугьбачилси).
  2. математикала гIяламатуначил белкIунси кьяйда.
  3. химияла гIяламатунала белкI.

формулировать несов. къантIли ва саркъахъили пикри аргъахъес (бурес).

фотограф м суратуии кайсан

фотографироваться несов. сурат кайсахъес; (вегIли) кайсес.

фразеология ж мезлизирти дугьбала делхъхIелхъути ва чехибси мягIналичилти дугьбала цалабикуии (масала бецI мурулла дуги; синкачил хъярба мавкад; уркIи бячун ва ц.)

фронт м

  1. бургъантала къяй.
  2. (душмайчибяхIси) гIяскуртала шали.
  3. (ца комундующийли бекIдеш дирути) гIярмиябала кьукья.
  4. бургъуси гIярмия; ил гIярмия бургъуси мер.
  5. чехиб. бархли хIянчи бируси мер яра бузерила кьяли.
  6. чехиб. жамигIятла цIакьанала цахIнабик.
  7. заклизиб ит шайчивад ва иш шайчибад гьайбиубли гьавала ургала. ♦ Во фронт стать (встать, вытянуться)– дявила вакилтала: вархьли, чIикьитIи кайзес. На два фронта– цагьакIли кIелра шайчибяхI (чила-биалра баркьудлумачила).

фронтовик м дергълизив калунси, дергъла бутIакьянчи

фрукт м дирхалахIебихьеси адам..

  1. цIедеш
  2. вайси адам

фуганок м бухъяна кярхIла.

фундамент м

  1. хьулчи; аслу; лутIи.
  2. чехиб. къакъбяхъ.

фундаментальный -ая, -ое

  1. халаси ва дебаси.
  2. чебетаахъибси, мурхьси.
  3. хьулчилибиубси, бекIлибиубси.

фунт м гилавка (409.5 г). Не фунт изюму масхара ахIен, гIядатла секIал ахIен; лебгТеб сунечи пикри бяхIчиаэси саби узнать, почем фунт лиха къияндешуни чедаэс; гIямрулизир дахъал балагь-кьадар, дапд-депI чедуркъес.

  1. гилавка урусунала гьалабла умцла (409,5 г.).
  2. Англияла умцла (453,6 г.). ♦ Вот так фунт!– се-биалра хабарагарси секIайчи тамаша, кьабулагардеш иргъахъуси гъай. Почём фунт лиха(узнать, понять) – децI-анцIкьи, къияндешуни хIекьли дебали дагьес (чIямдарес). Ни фунт изюму– масхара ахIен, се-биалра ахIен.

фураж м (мицIирагла, арцантала) дугени.

фуражка ж тIашси хIяриличилси дубхъила бегI кьапIа, чирча

фургон м кIапIси пургъум.

фурункул м жижкIа.

футляр м къап, мухча Человек в футляре адамтачил камли вархвасунси; сунела яшавла ахIи гIур селалра хIяжатагарси; жамигIятлизивад къябкердибси адам


А  Б  В  Г  Д  Е  Ё  Ж  З  И  К  Л  М  Н  О  П  Р  С  Т  У  Ф  Х  Ц  Ч  Ш  Щ  Э  Ю  Я